ورق گالوانیزه چیست؟ انواع و مزایای آن

ورق گالوانیزه به نوعی پلیت آهنی می گویند که با یک لایه از جنس روی بر سطح آن پوشش داده می شود. فرآیند گالوانیزاسیون یکی از روش های رایج افزایش مقاومت پلیت های فلزی در برابر رطوبت، زنگ زدگی و خوردگی می باشد. تولید این شیت ها با استفاده از غوطه ور کردن پلیت فولادی در استخر های حاوی عنصر روی مذاب انجام می شود. کیفیت یک پوشش روی مناسب را با توجه به میزان چسبندگی و تراکم این عنصر بر روی سطح محصول فولادی تعیین می کنند. بنابراین هر چه این چسبندگی و تراکم پوشش روی بیشتر باشد مقاومت محصول در برابر نفوذ رطوبت و آب بیشتر بوده و در نتیجه مقاومت انوع ورق گالوانیزه در برابر آب و هوای مرطوب و بارانی بیشتر می شود.

همانطور که می دانید یکی از خطرات اساسی برای سازه های فولادی رطوبت است. سازه های فلزی در برابر خطراتی مانند آتش سوزی، طوفان، باد و باران های سیل آسا مقاومت بالایی دارند. اما باید به این نکته توجه کنید که قرار گرفتن آن ها در مجاورت رطوبت بدون یک پوشش دهی مناسب در گذر زمان منجر به زنگ زدگی می شود که ممکن است آسیب های زیادی را به سازه وارد کند. به همین دلیل از این پلیت ها در بسیاری از صنایع مختلف از محبوبیت خاصی برخوردار باشند. اما ورق گالوانیزه چیست؟ و انواع آن کدام اند و با چه روشی تولید می شوند؟ در این مطلب قصد داریم به معرفی این محصول، ویژگی های آن و مزایای استفاده از آن بپردازیم با ما همراه باشید.

ورق گالوانیزه چیست؟

همانطور که می دانید فولاد و آهن در شرایط عادی خود اگر در مجاورت رطوبت و اکسیژن موجود در هوا قرار گیرند به مرور زمان زنگ می زنند و عملکرد خود را از دست می دهند. برای همین فعالیت های زیادی برای جلو گیری از آسیب رسیدن به این متریال ها بر اثر اکسید شدن صورت گرفت. یکی از روش هایی که برای افزایش مقاومت فولاد و آهن در برابر رطوبت و آب ابداع شده فرآیند گالوانیزاسیون نام دارد. در این فرآیند با روی اندود کردن محصولات فولادی از زنگ زدن محصولات فولادی جلو گیری می کنن. ورق گالوانیزه نیز یکی از انواع پلیت های آهنی پر کاربرد و محبوب در صنایع متفاوت می باشد. دو روش نورد سرد و گرم برای تولید این پلیت ها استفاده می شود که پس از آن تحت فرآیند خاصی گالوانیزه می شوند. در این فرآیند یک لایه نازک عنصر روی (Zn) بر روی سطح خارجی پلیت ایجاد می کنند.

انواع ورق گالوانیزه

ورق گالوانیزه دارای انواع مختلفی است که از نظر ضخامت، شکل ظاهری و نوع پوشش با هم تفاوت دارند. در ادامه به هر کدام از این دسته بندی ها خواهیم پرداخت.

شکل ظاهری

جالب است بدانید که در زمان گالوانیزه کردن این پلیت ها به دلیل وجود ناخالصی هایی مانند سرب در حوضچه های روی مذاب پس از اتمام فرآیند این ناخالصی ها اشکال نامنظمی را روی سطح بوجود می آورند که به آن ها گل (spangle) می گویند. البته برخی از این گل ها با استفاده از اضافه شدن برخی عناصر آلیاژی به روی مذاب برای زیبایی محصول بوجود می آیند. با توجه به اندازه ای که این گل ها دارند این پلیت ها را به سه دسته گل ریز، بدون گل و گل درشت تقسیم بندی می کنند.

نوع پوشش (روش تولید)

این پلیت ها بر اساس نوع پوششی که دارند به دو نوع گرم و سرد تقسیم می شوند. اگر در فرآیند ساخت ورق گالوانیزه، قبل از اینکه شیت های فولادی را کاملا در استخر های روی مذاب غوطه ور کنند، عملیات های مختلف آماده سازی مانند تمیز کاری، اسیدشویی و چربی زدایی روی سطح این شیت ها انجام شود یک پوشش با دوام روی سطح آن ها را می پوشاند. به محصول تولید شده بعد از این فرآیند ورق گالوانیزه گرم می گویند.

حال اگر این محصول را با پوشاندن لایه ای از فلز روی بر سطح پلیت فولادی در دمای پایین و با استفاده از یک محلول الکترولیت با روش آبکاری تولید کنند با توجه به اینکه این پوشش یک نواخت است و ضخامت آن قابل کنترل است نوع سرد تولید می شود و به آن ورق گالوانیزه با پوشش نازک نیز می گویند.

ضخامت

از آن جایی که این پلیت ها معمولا در ابعاد و ضخامت های مختلفی تولید می شوند وزن متفاوتی نیز دارند. البته در اینجا مفهوم ضخامت برای ما به معنی ضخامت کل پلیت نیست و کوتینگ آن مدنظر است. از نظر پوشش روی پلیت قطر لایه کوتینگ که روی سطح فلز را پوشانده است را لحاظ می کنند. پوشش را معمولا بر حسب گرم بر متر مربع بیان می کنند. با توجه به این موارد این محصولات را در ضخامت های مختلفی تولید می کنند معمولا در این این ضخامت برای پوشش سطحی چیزی در بین 80 الی 150 گرم بر متر مربع می باشد.

روش تولید ورق گالوانیزه

روش های مختلفی برای تولید این محصولات وجود دارد. از رایج ترین این روش ها می توان به فرآیند های زیر اشاره کرد:

• گالوانیزاسیون سرد (Cold Galvanizing): در این روش خاص سطح پلیت فولادی را با استفاده از رنگ های مخصوص حاوی عنصر روی رنگ آمیزی می کنند.
• گالوانیزاسیون گرم (Hot Deep Galvanizing): روشی که در آن با تمیز کاری سطحی فولاد و غوطه ور کردن آن در حوضچه های محلول روی پوشش مقاومی را روی سطح پلیت ایجاد می کنند.
• گالوانیزاسیون الکترولیز (Electro Galvanizing) : روشی که در آن برای محافظت از فلز لایه از روی را بر سطح فولاد با استفاده از روش الکتروپلیت با عبور جریان الکتریکی از یک محلول مخصوص اتصال می دهند.
• روش پاشش زینک (Zinc Thermal Spraying): در این روش بخصوص، از طریق پاشش عنصر یا آلیاژ روی مذاب روی سطح فولاد به منظور ایجاد یک لایه پوششی مقاوم به خوردگی استفاده می کنند.

ابعاد و مشخصات فنی ورق گالوانیزه

این پلیت ها را معمولا در دو حالت رول و شیت به بازار عرضه می کنند. ابعاد ورق گالوانیزه رولی (کویل) از نظر ضخامت بین 0.3 الی 2.5 میلی متر تولید می شود. عرض پلیت های تولید شده معمولا در حدود 100 و 125 میلی متر می باشد. وزن این شیت ها معمولا در حدود 5 الی 7 تن تخمین زده شده است.

نوع شیت آن که با نام فابریک نیز شناخته می شود نیز بین 0.3 تا 0.5 میلی متر بوده و عرض آن نیز مانند نوع رول 100 و 125 میلی متر می باشد. وزن این محصول نیز برای طول های 200 و 250 سانتی متر بین 4.8 الی 125 کیلو گرم است. در جدول زیر نیز می توانید برخی مشخصات فنی این شیت ها را مشاهده کنید.

کاربرد های ورق گالوانیزه

از انواع این پلیت ها با توجه به کاربرد های متنوعی که دارند به صورت گسترده در صنایع مختلف استفاده می شود. در ادامه برخی از مهم ترین موارد کاربرد این محصولات را ذکر کرده ایم.

• تولید لوازم خانگی
• تولید لوازم برقی و الکتریکی
• استفاده در صنایع خودروسازی
• تولید عرشه فولادی
• استفاده به عنوان سقف پارکینگ ها، انبار ها و خانه های واقع در مناطق مرطوب و بارانی

کارخانه های تولید کننده ورق گالوانیزه

تولید کنندگان مختلفی در کشورمان سعی دارند با ارائه محصولات با کیفیت و مقاوم، نقشی حیاتی را در توسعه و بهبود شرایط اقتصادی کشور ایفا کنند. در ادامه لیستی از این کارخانه ها را در اختیارتان قرار داده ایم:

• فولاد مبارکه اصفهان
• کارخانه فولاد غرب آسیا
• شرکت فولاد امیرکبیر کاشان
• اکسین خوزستان
• فولاد کاویان اهواز
• کارخانه فولاد گیلان
• هفت الماس
• کارخانه تاراز چهارمحال
• شرکت چهارمحال و بختیاری